Czas pracy kierowcy ciężarówki – 10 przejrzystych diagramów

Czas pracy kierowcy to czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy. Obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego, a w szczególności:

• prowadzenie pojazdu,

• załadowywanie i rozładowywanie oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem,

• nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym,

• czynności spedycyjne,

• obsługę codzienną pojazdów i przyczep,

• inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy,

• niezbędne formalności administracyjne,

• utrzymanie pojazdu w czystości.

• Nadchodzi zmiana przepisów o cofnięciu kwalifikacji zawodowej

Ponadto do czasu pracy kierowcy zaliczamy również:

• czas poza przyjętym rozkładem czasu pracy, w którym kierowca pozostaje na stanowisku pracy w gotowości do wykonywania pracy, w szczególności podczas oczekiwania na załadunek lub rozładunek, których przewidywany czas trwania nie jest znany kierowcy przed wyjazdem albo przed rozpoczęciem danego okresu.

Natomiast do czasu pracy kierowcy nie wlicza się:

• czasu dyżuru, jeżeli podczas dyżuru kierowca nie wykonywał pracy – jeśli kierowca wykonywał pracę w czasie dyżuru, to taka praca powinna być wliczona do czasu pracy,

• nieusprawiedliwionych postojów w czasie prowadzenia pojazdu,

• dobowego nieprzerwanego odpoczynku,

• przerwy w pracy wynikającej z przerywanego systemu czasu pracy.

Zgodnie z przepisami po 6 kolejnych godzinach pracy kierowcy przysługuje przerwa na odpoczynek:

• w wymiarze nie krótszym niż 30 minut, w przypadku gdy liczba godzin pracy nie przekracza 9,

• w wymiarze nie krótszym niż 45 minut, w przypadku gdy liczba godzin pracy wynosi więcej niż 9.

Taka przerwa może być dzielona na okresy trwające co najmniej 15 minut każdy, wykorzystywane w trakcie 6-godzinnego czasu pracy lub bezpośrednio po tym okresie. Czas przerw skraca się o przerwę w pracy trwającą 15 minut, którą pracodawca jest zobowiązany wprowadzić, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy kierowcy wynosi co najmniej 6 godzin.

Według przepisów w każdej dobie kierowcy przysługuje prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Wolno wykorzystać dobowy odpoczynek w pojeździe, jeżeli pojazd znajduje się na postoju i jest wyposażony w miejsce do spania.

Wyjątek:

Przewóz na linii regularnej do 50 km – odpoczynek nie może być odebrany w pojeździe.

Zgodnie z ustawą o czasie pracy kierowców w każdym tygodniu kierowcy przysługuje prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku.

Wyjątek:

W przypadku sytuacji i zdarzeń wymagających od kierowcy podjęcia działań dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia albo usunięcia awarii, a także w przypadku zmiany pory wykonywania pracy przez kierowcę w związku z przejściem na inną zmianę zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy, tygodniowy odpoczynek może obejmować mniejszą liczbę godzin, jednak nie mniej niż 24 godziny.

Tygodniowy czas pracy kierowcy, łącznie z godzinami nadliczbowymi, nie może przekroczyć przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy (art. 12 ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców, art. 131 § 1 Kodeksu pracy). Może być przedłużony do 60 godzin, jeżeli średni tygodniowy czas pracy nie przekroczy 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym.

Taki wymiar obowiązuje także kierowcę zatrudnionego u więcej niż jednego pracodawcy!

Wyjątkiem są kierowcy wymienieni w art. 3 i 13 rozporządzenia nr 561/2006 oraz art. 2 ust. 2b umowy AETR – nie ma możliwości przedłużenia im do 60 godzin tygodniowego czasu pracy oraz łącznego czasu pracy z zatrudnienia u więcej niż jednego pracodawcy.

Rozporządzenie nr 561/2006 stosuje się wyłącznie (niezależnie od kraju rejestracji pojazdu):

• na terytorium Unii Europejskiej,

• na trasach pomiędzy UE a Szwajcarią lub państwami będącymi stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (Islandia, Norwegia i Liechtenstein).

Natomiast umowę AETR trzeba stosować do pojazdów zarejestrowanych:

• w UE lub w państwach będących stronami AETR – na całej trasie,

• w państwie trzecim, niebędącym stroną AETR – tylko w odniesieniu do części trasy znajdującej się na terytorium UE lub terytorium państw będących stronami AETR.

Oba te akty prawne przewidują takie same normy czasu jazdy kierowców.

Rozporządzenie nr 561/2006 ma zastosowanie do przewozów:

• rzeczy – gdy dopuszczalna masa całkowita (DMC) pojazdu łącznie z przyczepą lub naczepą przekracza 3,5 tony,

• osób – pojazdami do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą.

Zgodnie z rozporządzeniem nr 561/2006 odpoczynek dzienny to nieprzerwany okres, w którym kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem. W każdym 24-godzinnym okresie po upływie poprzedniego dziennego lub tygodniowego okresu odpoczynku kierowca musi wykorzystać kolejny dzienny okres odpoczynku.

Regularny dzienny okres odpoczynku to nieprzerwany odpoczynek trwający co najmniej 11 godzin.

Regularny okres odpoczynku może być wykorzystany w dwóch częściach, trwających:

• pierwsza – co najmniej 3 godziny,

• druga – co najmniej 9 godzin.

Taki odpoczynek nazywa sięo dpoczynkiem dzielonym.

Skrócony dzienny okres odpoczynku to nieprzerwany odpoczynek trwający co najmniej 9 godzin, ale krócej niż 11 godzin. Jeśli część dziennego okresu odpoczynku zawarta w 24-godzinnym okresie pracy wynosi co najmniej 9 godzin, lecz mniej niż 11 godzin, taki odpoczynek uznaje się za skrócony dzienny okres odpoczynku.

Pomiędzy dwoma tygodniowymi okresami odpoczynku kierowca może wykorzystać maksymalnie 3 skrócone dzienne okresy odpoczynku.

Według przepisów odpoczynek tygodniowy to nieprzerwany okres, w którym kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem.

Regularny tygodniowy okres odpoczynku to odpoczynek trwający co najmniej 45 godzin.

Skrócony tygodniowy okres odpoczynku to odpoczynek trwający krócej niż 45 godzin, ale nie mniej niż 24 kolejne godziny.

W ciągu dwóch kolejnych tygodni kierowca musi wykorzystać co najmniej:

• dwa regularne tygodniowe okresy odpoczynku

lub

• jeden regularny tygodniowy okres odpoczynku i jeden skrócony tygodniowy okres odpoczynku trwający co najmniej 24 godziny.

Ponadto tygodniowy okres odpoczynku trzeba rozpocząć nie później niż po zakończeniu sześciu okresów 24-godzinnych, licząc od końca poprzedniego tygodniowego okresu odpoczynku.

Jeśli odpoczynek został skrócony, skrócenie trzeba skompensować dodatkowym odpoczynkiem trwającym tyle, o ile skrócono odpoczynek. Należy go wykorzystać jednorazowo przed końcem trzeciego tygodnia następującego po danym tygodniu. Jest to nazywane rekompensatą za skrócenie odpoczynku.

Pamiętaj, że rekompensatę za skrócony tygodniowy okres odpoczynku wykorzystuje się łącznie z innym okresem odpoczynku, trwającym co najmniej 9 godzin.

Rozporządzenie określa, że dzienny czas prowadzenia pojazdu to łączny czas prowadzenia pojazdu od chwili rozpoczęcia przez kierowcę prowadzenia pojazdu po okresie odpoczynku do momentu rozpoczęcia okresu odpoczynku dziennego lub tygodniowego.

• Dzienny czas prowadzenia pojazdu nie może przekroczyć 9 godzin.

• Dzienny czas prowadzenia pojazdu może zostać przedłużony do nie więcej niż 10 godzin, nie częściej niż dwa razy w tygodniu.

Tygodniowy czas prowadzenia pojazdu nie może przekroczyć 56 godzin (4 x 9 h + 2 x 10 h).

Łączny czas prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni nie może przekroczyć 90 godzin.

Po okresie prowadzenia pojazdu trwającym 4,5 godziny kierowcy przysługuje przerwa trwająca co najmniej 45 minut, chyba że kierowca rozpoczyna okres odpoczynku. Przerwę tę może zastąpić przerwa o długości co najmniej 15 minut, po której nastąpi przerwa co najmniej 30-minutowa.

Dla kierowców jadących w załodze przewidziano łagodniejsze niektóre normy czasu prowadzenia. Jednak pamiętaj, że kierowcy są uważani za załogę, jeśli w pojeździe przebywa co najmniej dwóch kierowców w celu prowadzenia pojazdu w trakcie każdego okresu prowadzenia pojazdu pomiędzy dwoma kolejnymi dziennymi okresami odpoczynku lub pomiędzy dziennym okresem odpoczynku a tygodniowym okresem odpoczynku. Obecność drugiego kierowcy nie jest wymagana tylko przez pierwszą godzinę jazdy obsady kilkuosobowej.

Kierowca należący do kilkuosobowej załogi musi skorzystać z kolejnego dziennego okresu odpoczynku w ciągu 30 godzin od zakończenia dziennego lub tygodniowego okresu odpoczynku. Odpoczynek powinien trwać co najmniej 9 godzin.

Natomiast przerwę kierowca jadący w załodze może wykorzystać w czasie, gdy pojazd prowadzi drugi kierowca.

Jeśli nie zagraża to bezpieczeństwu drogowemu oraz umożliwia osiągnięcie przez pojazd odpowiedniego miejsca postoju, kierowca może odstąpić od przepisów dotyczących czasu prowadzenia, przerw i odpoczynków przewidzianych w art. 6–9 rozporządzenia nr 561/2006 w zakresie niezbędnym dla zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu lub ładunku.

Żeby jednak inspektor ITD uznał odstępstwo za dozwolone, kierowca musi wskazać powody takiego odstępstwa odręcznie na wykresówce urządzenia rejestrującego lub na wydruku z urządzenia rejestrującego albo na planie pracy najpóźniej po przybyciu do miejsca pozwalającego na postój.

Właściwie wykonany opis odstępstwa na wykresówce

Jeśli chcesz skorzystać z odstępstwa, pamiętaj, że inspektor podczas kontroli sprawdzi:

• wcześniejsze zapisy czasu pracy kierowcy, żeby ocenić, jakie są jego zwyczajowe zachowania (czy odstępstwa nie są jego stałym sposobem na omijanie norm czasu jazdy);

• czy odstępstwo od ograniczeń w zakresie czasu prowadzenia pojazdu było spowodowane wyjątkowymi okolicznościami, takimi jak poważny wypadek drogowy, ekstremalne warunki pogodowe, objazdy, brak miejsca na parkingu itd.;

• czy przyczyna ewentualnego odstępstwa od przepisów nie mogła być wcześniej znana i nie można było jej przewidzieć.