Odpoczynek kierowcy pracującego w nocy

W sytuacji gdy kierowca wykonuje pracę w porze nocnej, musi ograniczyć pracę w tej dobie do 10 godzin. Dotyczy to tylko kierowców pojazdów, w których muszą być używane tachografy, a więc kierowców zobowiązanych do stosowania przepisów rozporządzenia nr 561/2006 (WE) oraz ustawy o czasie pracy.

Bez znaczenia jest, czy są to kierowcy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, czy też nie.

Zaczynanie, wykonywanie lub kończenie pracy w okresie przypadającym na porę nocną powoduje ograniczenie godzin pracy w danej dobie, zgodnie bowiem z art. 21 uczpk W przypadku gdy praca jest wykonywana w porze nocnej, czas pracy kierowcy nie może przekraczać 10 godzin w danej dobie.

Według art. 2 ust. 6a ustawy o czasie pracy kierowców (uczpk): pora nocna – jest to okres czterech godzin pomiędzy godziną 00.00 i godziną 7.00; definicję pory nocnej zawartą w tym przepisie stosuje się wyłącznie do celów ustalania czasu pracy.

Zgodnie z uczpk pracodawca ma obowiązek wyznaczenia pory nocnej w aktach wewnętrznie obowiązujących (układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy, umowie o pracę lub innym akcie regulującym kwestie związane z czasem pracy w firmie).

Jeśli tego nie zrobi, stosuje się zasady ogólne wynikające z uczpk, czyli za pracę w porze nocnej uznawana jest praca w całym okresie zawartym pomiędzy godziną 0.00 a godziną 7.00.

Przepisy Kodeksu pracy podobnie określają definicję doby, wobec tego za dobę pracy kierowcy przyjmujemy dobę pracowniczą, a nie dobę zegarową. Dlatego ograniczenie godzin pracy w sytuacji pracy w porze nocnej dotyczy doby pracowniczej.

W związku z tym pojęcie doby w kontekście pracy w nocy odnosi się do doby pracowniczej, a nie doby astronomicznej (od godziny 0.00 do 24.00). Zrobienie odpoczynku dziennego nie powoduje przerwania doby pracowniczej.

Natomiast to, czy kierowca pracuje w dzień, czy w nocy, nie ma wpływu na długość odpoczynku dziennego ani tygodniowego.

Jeśli chodzi o odpoczynek dzienny kierowców obsługujących pojazdy, w przypadku których jest obowiązek stosowania tachografów, w pierwszej kolejności mają zastosowanie przepisy rozporządzenia nr 561/2006 (WE).

W tym celu zostały określone wymagania dotyczące maksymalnego czasu prowadzenia pojazdu, a także minimalnych przerw i odpoczynków kierowców.

Jednym z podstawowych uprawnień socjalnych kierowcy jest prawo do odpoczynku dziennego. W przypadku odpoczynków dobowych przepisy unijne określają minimalne normy czasowe oraz regulują podstawowe zasady ich wykorzystywania.

Zasady dotyczące okresów odpoczynku dziennego w przypadku pojedynczego kierowcy zostały uregulowane odmiennie niż w przypadku załogi wieloosobowej. Założono bowiem, że gdy pojazd prowadzi więcej niż jeden kierowca, jest on bardziej wypoczęty i stwarza mniejsze zagrożenie dla bezpieczeństwa na drodze.

Dlatego dla kierowców pracujących w zespołach wystarczające jest wykorzystanie odpoczynku 9-godzinnego w wydłużonym do 30 godzin okresie rozliczeniowym.

Natomiast jeżeli jeden kierowca prowadzi pojazd, jego normalny odpoczynek dzienny powinien wynosić co najmniej 11 kolejnych godzin i musi zostać odebrany w 24-godzinnym okresie rozliczeniowym (regularny okres odpoczynku dziennego).

Przepisy uznają za wystarczający 3-krotny odpoczynek 9-godzinny pomiędzy okresami odpoczynku regularnego i nie przewidują konieczności jego rekompensaty.

Ze specyfiki transportu wynika, że część kierowców musi pracować w nocy, co powoduje, iż są bardziej narażeni na zmęczenie, które może mieć duży wpływ na bezpieczeństwo na drodze. Szczególne znaczenie ma to w sytuacji, gdy kierowa na stałe wykonuje przewozy w nocy.

Co prawda z punktu widzenia przepisów rozporządzenia nr 561/2006 nie ma znaczenia pora, w jakiej kierowca pracuje, niemniej jednak przedsiębiorca powinien wziąć pod uwagę specyfikę pracy w nocy i podczas planowania tras uwzględnić to. Zgodnie bowiem z przepisami rozporządzenia nr 561/2006 to przedsiębiorca ma za zadanie w odpowiedni sposób organizować pracę kierowcy, tak aby nie dochodziło do naruszenia norm, ale też żeby kierowy byli odpowiednio wypoczęci.

A zatem, pomimo że przepisy dopuszczają możliwość skrócenia odpoczynku tygodniowego niezależnie od tego, czy kierowca pracuje w dzień, czy w nocy, przy ich planowaniu warto uwzględnić specyfikę pracy w porze nocnej i postarać się o dłuższe odpoczynki.