Co zrobić, gdy ZUS przeciąga wydanie zaświadczenia A1

Zaświadczenie A1 (które oficjalnie nazywa się zaświadczeniem o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego mającym zastosowanie do osoby uprawnionej) jest nam potrzebne w sytuacji, kiedy nasza aktywność zawodowa wykracza poza granice Polski, a zatem kiedy wykonujemy jakąś pracę również poza granicami kraju. W przypadku kontroli zagranicznych organów odpowiedzialnych za ubezpieczenie społeczne ten dokument potwierdzi, że odprowadzamy składki na ubezpieczenie społeczne, a także że wykonywana przez nas praca jest legalna.

Odblokuj dostęp do pełnych zasobów portalu Transport-expert.pl już teraz! Załóż 24h konto testowe za darmo, kliknij tutaj >>>   

Nie jest to jednak jedyna korzyść, która płynie z posiadania zaświadczenia A1. Dokument ten stanowi podstawę do otrzymania Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (znanej powszechnie pod nazwą EKUZ). W celu uzyskania takiej karty musimy przedłożyć zaświadczenie A1, które jest niezbędne, aby wykazać przed Narodowym Funduszem Zdrowia, że Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego nie będzie służyć wyłącznie dla celów turystycznych, ale pozostanie w związku z pracą wykonywaną poza granicami kraju.

To ważne, ponieważ jeśli posiadamy EKUZ wyłącznie do celów turystycznych, nie będzie on respektowany, w sytuacji gdy ulegniemy wypadkowi przy pracy. Oczywiście zostanie nam udzielona pomoc medyczna, jednak powstaną dodatkowe komplikacje związane z rozliczeniem kosztów leczenia.

Silna pozycja polskich przewoźników na rynkach zachodnich doprowadziła nie tylko do sporu w zakresie delegowania pracowników, ale wpłynęła także na proces wydawania zaświadczeń A1. Zachodnioeuropejskie państwa członkowskie, poza licznymi wymogami administracyjnymi w zakresie delegowania pracowników, coraz większą uwagę skupiają na zaświadczeniach A1. Twierdzą, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Polsce niemalże „rozdaje” te zaświadczenia.

Jednak nie to jest największą bolączką pracodawców. Największe kontrowersje są związane z tym, jak należy określić, czy znaczna część pracy kierowcy przebiega w państwie członkowskim, w którym pracownik zamieszkuje.

Większość kierowców zatrudnionych w polskich przedsiębiorstwach transportowych to Polacy, rzadziej pracownicy zza wschodniej granicy. Nie spotkałem się z zatrudnieniem kierowcy, który mieszka za zachodnią granicą. Co równie istotne, kierowca najczęściej jest zatrudniony tylko w jednym przedsiębiorstwie transportowym. Mamy zatem do czynienia z klasycznym modelem zatrudnienia, z tym jednak zastrzeżeniem, że charakter pracy w transporcie międzynarodowym wiąże się ze stałym przemieszczaniem się po terytorium państw członkowskich.

Jeśli chodzi o polskich kierowców wykonujących przewozy do zachodniej Europy, w znakomitej większości przypadków procentowe określenie czasu pracy nie daje nam wyniku 25%, czyli minimalnego wyniku pozwalającego uznać, że znaczna część pracy wykonywana jest na terytorium państwa członkowskiego, gdzie zamieszkuje pracownik. Pozostaje nam jednak drugie kryterium, a jest nim otrzymywane wynagrodzenie. Nie ma wątpliwości, że pracownik otrzymuje 100% wynagrodzenia w Polsce, chyba że jest dodatkowo zatrudniony w innym państwie członkowskim, co jak napisałem wcześniej, stanowi wyjątek, a nie regułę.

Jednak jednostki terenowe Zakładu Ubezpieczeń Społecznych coraz częściej stosują niczym nieuzasadnioną interpretację, że otrzymywane w Polsce wynagrodzenie również musimy obliczyć proporcjonalnie do czasu pracy w Polsce. Powstaje jednak pytanie po co to robić i w czym Zakład Ubezpieczeń Społecznych upatruje podstawy do takiego obliczania. Przy takim przeliczeniu czas pracy w wymiarze 10% będzie równoznaczny z wynagrodzeniem w wymiarze 10%, a przecież nie jest to prawdą.

Niezależnie od tego, jak długo Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie prowadził postępowanie wyjaśniające w tym zakresie, za każdym razem ustawodawstwo właściwe względem ubezpieczenia społecznego będzie ustawodawstwem polskim, ponieważ jeżeli nie uda się osiągnąć 25% części pracy na terytorium państwa zamieszkania pracownika, to ustawodawstwem właściwym względem ubezpieczenia społecznego będzie ustawodawstwo państwa członkowskiego siedziby pracodawcy.

Wprawdzie na tej podstawie nie uzyskamy EKUZ dla pracujących, jednak przynajmniej podczas zagranicznej kontroli z zakresu delegowania pracowników przedstawimy dokument potwierdzający przedłożenie wniosku o wydanie zaświadczenia A1.